А а а ( Адам )----(человек )
АССАЛАМУ 1АЛАЙКУМ!
Сан ц1е Адам ю. Суна шуна довзийта лаьа вайнехан алфавит.Алфавит бохуриг- вай моссу элпаш ду.
Элпаш доьвзийча- тептар язда, деша 1ема.
Дуьне кхоьллича, уггаре хьалха Далла адам кхоллина. Адам аьлла ц1е тиллина цунна. Т1аккха Х1ава кхоллина.
Элпаш жима хье делла.
Уьша хилла цхьан гали чохь 1ехкаш.
Дукха хилла уьша. Уггаре юкъахь доллаш " А" бохуш долу элпа хилла. Шена юьххахь долу элпашна ше когаш г1ертош хилла цо.
-!ад 1е, са тоха жима,-аьлча а, кхеташ ца хилла и.
Т1аккха вукха элпашна и къордина.
Уьшша цунах летта. Шен дег1 лозаш, "А" мохь хоькхаш галичура ара даьлла.
- ААААААААААААААААА бохучура тахна сецна дац иза.
Аь аь аь ( аьрзо ) ------- ( орел )
АЬТТО ХУЬЛДА ШУН,
бохаш д1а доьдаш хилла "А". Шена кхалла хума ю моьтташ,цуна т1ехьа даьлла ц1а доккха олхазар. Доьдаш лаьтташахь цу доккхучу олхазара бага г1аттина и элпа д1а кхаллина. Амма " А" когаш хоттина доьхьала даьлла.
- Аь,АЬ. Аь,- бохачехь дисина и олхазар.
Цо хьокаш болу мохь хезна адмашна.
Шега кхойкха моьтташ галичура "Аь" ара хьажна. Цуна гина "А" бохачу элпана шегар г1о оьши. Цо г1о деш, "А" олхазара багара ара даьлла.
Цу олхазарна адмаша "Аьрзо" аьлла ц1е тиллина.
Б б бэ ( бад ) ------- ( утка )
БУЬЙСА ДЕКЪАЛА ХУЬЛДА ХЬАН!
легаш лозаш хиин 1аш доллу аьрзона и ца тайна. Ша реза цахиларна, Аьрзо букъа берзина д1а хоьттана.
Цу буьйсанна шайна ижо лаха ара ваьлла хилла цха ши таллархо. Хит1а олхазар лаца веана.
Буьйсана наб йоцаш 1аш долу " Б" боху элпана хезна, цу шина таллархочу деш долу къамел.
- И д1ора доккха хьоза д1а лалла деза вайшимма, и жиманиг ду вайшинна дезашдериг.
Меллаша, тебана цу олхазаран т1е воьдаш волу ши таллархо д1а тотташ, "Б,б"боху олхазарна мохь тоьхна г1о да сиха делла.
Ше дагахь,1ад 1е ала долуш, амма ша "Б,б" хиларна терра, цо аьлла " Бад1е" аьлла.
Г1овг1а хезна хит1 олхазар т1ема даьлла, д1а дахана.
- Хьжал,-аьлла цхан талархочу,- Цуна ц1е Бад йолу чох тера ду.
Шаьшшиъ дукха кхераваларна элпа "Бб" хьакана мохьах,цу шинна " 1е" хаза ца хезна.
Цундела, хит1ера олхазарах адмаш бад олу.
В в вэ ( ворд) ------- ( телега )
ВАЙША ВАХА ВЕЗА
ЦУ БЕДАН Т1АьХЬА,-АЬЛЛА ЦХьАН ТАЛЛАРХОЧО.
-Ца воьда ваххане со доцуш, аьлла галичуьра хьал ара даьлла "Вв"" боху элпа.
ша вордан т1е хиана санна таллархочу белш т1е хиина доьдаш хилла и "Вв" боху элпа.
Вайна ма хаари, цу хенахь адмаша ворда х1у ю хуаш ца хилла. Амма гена ваха дезаш хилла цу шинна.
Г г гэ ( га ) ------- ( ветка )
Га дакха деза аса сайна,- аьлла цхамма." Гах терра долуш элпа "Гг" мичара долу ша ца хауьйташ цу шинна доьхал нисделла.
Голаш т1е хиина га даькхана шайшима мотташ, цушима и элпа "Гг" сха даькхана кара эцна.
ГI гI гIа ( г1аз ) ------- ( гусь )
Г1оле ду вайшин , хьара га карахь хилча,- бохаш воллуш, цу шинна г1овг1а хезна.
- И аз хези хьуна?- аььла ладог1а хоьттана цха таллархо.
Жима акха г1аз хилла ц1а я хьеелла тебан йог1аш.
- Аз, хези цу шина, амма и жима къорни шу шинга д1а дигита йиш ма яц,-аьлла " Г1" боху элпа г1о да ара даьлла.
Кхера ца деш и жима г1аз-къорни , к1елхьара муха доккхар ду ца хууш "Аз хезна" аьлла г1ерташ, цу элпо " Г1аз " аьлла.
Кхера елла г1еза-къорни, д1а иккхина к1елхьара ялла.
- Г1аз, хилла и. Вайшинна оьшаш ериг бад ю, -аьлла, шай дагахьдериг г1овше ца хоуьйташ, вола велла д1а вахана ши таллархо.
Д д дэ ( диг ) ------- ( топор)
ДУКХА ДЕХИЙЛА ШУ !
Е е е ( етт ) ------- ( корова )
Ж ж жэ ( жа ) ------- (отара)
З з зэ ( зезаг ) ------- (цветок)
И и и ( ирс ) ------- ( счастье )
Й й доца и ( йо1 ) ------- ( девочка )
К к к (котам) ------- (курица)
Кх кх кх ( кхокха) ------- ( голубь)
Къ къ къа (къиг ) ------- ( ворон)
КI кI кIа ( к1а ) ------- ( зерно)
Л л лэ ( леча) ------- ( сокол)
М м мэ ( моз ) ------- ( мёд )
Н н нэ ( нана) ------- ( мама )
О о о (олхазар) ------ ( птица )
Оь оь оь ( оьпа) ------- ( хомяк )
П п пэ ( пийл) ------- ( слон)
ПI пI пIа ( п1елг) ------- ( палец)
Р р рэ ( руьйта ) ------ ( водопой )
С с сэ ( седа ) -------- (звезда)
Т т тэ ( тай ) -------- ( нитка)
ТI тI тIа ( т1аус) -------- (павлин)
У у у ( урс ) -------- ( нож )
Уь уь уь ( уьстаг1) ------ ( баран )
Ф ф фэ
Х х хэ ( хедар) -------- ( тарелка )
Хь хь хьа (хьоза) -------- (воробей)
ХI хI хIа ( х1уттут) ------ ( кукушка)
Ц ц цэ (цициг) -------- ( кот)
ЦI цI цIа ( ц1а ) -------- ( дом)
Ч ч чэ ( човка ) ------- ( грач)
ЧI чI чIа ( ч1иг1ардиг) -- ( ласточка)
Ш ш шэ (шекар) -------- ( сахар)
Щ щ щэ
(Ъ) ъ чIогIа хьаьрк ( ъа )--------( дух , стар.слово )
(Ы) ы ы
(Ь) ь кIеда хьаьрк
Э э э (эса) -------- (теленок)
Ю ю ю ( ю ) ------- ( шила)
Юь юь юь ( юьхк) ----- ( пень )
Я я я ( яй ) ------- ( кастрюля )
Яь яь яь ( яь1на ) -------- ( шея ,зад.часть )
I I Iа ( 1а) -------- ( зима )